Tổng thống Mỹ Joe Biden đang phải nỗ lực thuyết phục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thực hiện một số bước mà giới chức Mỹ tin rằng có thể giúp ngăn xung đột ở Gaza leo thang.
Dù Mỹ công khai ủng hộ không điều kiện với quyền tự vệ Israel từ đầu xung đột,độtGazatháchthứcgiớihạnủnghộIsraelcủaôkèo cá cược mức độ thương vong của dân thường trong chiến dịch của Tel Aviv ở Dải Gaza có thể khiến Washington phải cân nhắc lại lập trường của mình. Ít nhất 13.000 người chết và 30.000 người bị thương ở Gaza kể từ khi xung đột giữa Hamas và Israel bùng phát ngày 7/10, theo cơ quan y tế khu vực.
Chính quyền ông Biden cũng tỏ ra thất vọng vì những hành động bạo lực của người định cư Israel với người Palestine ở Bờ Tây. Tổng thống Mỹ gửi tín hiệu rõ ràng tới chính phủ của Thủ tướng Netanyahu rằng ông hy vọng Israel sẽ ngăn chặn tình trạng đó.
"Tôi đã nhấn mạnh với các lãnh đạo Israel rằng bạo lực cực đoan chống lại người Palestine ở Bờ Tây phải chấm dứt và những người thực hiện hành vi bạo lực đó phải chịu trách nhiệm", ông viết trong bài bình luận đăng trên Washington Postngày 18/11.
Tổng thống Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng ngày 31/10. Ảnh: AFP
Ông Biden cũng cảnh báo rằng Mỹ sẽ xem xét các biện pháp riêng như cấm thị thực với những người đứng sau các vụ tấn công. Đây là dấu hiệu công khai đầu tiên cho thấy sự kiên nhẫn của Washington với Tel Aviv đang dần suy giảm, theo Gordon Lubold và Vivian Salama, hai nhà phân tích của WSJ.
Nỗ lực kiềm chế ông Netanyahu và những quan chức có quan điểm cứng rắn trong chính phủ Israel là thách thức với chính quyền ông Biden, theo giới quan sát. Các quan chức Mỹ gần đây liên tục tới các nước Trung Đông nhằm tìm cách gia tăng sức ép với chính quyền Israel.
Tuy nhiên, những nỗ lực đó đến nay không mang lại kết quả như kỳ vọng. Khi các lực lượng do Iran hậu thuẫn gia tăng tập kích lính Mỹ ở Trung Đông, chính quyền ông Biden ngày càng lo ngại bị kéo vào xung đột khu vực.
Các quan chức hàng đầu chính quyền Mỹ tỏ ra cảnh giác với những hậu quả tiềm tàng trong nước do ủng hộ Israel và kêu gọi chính phủ ông Netanyahu cân nhắc về thương vong dân thường khi tiến hành chiến dịch "xóa sổ" Hamas.
Trong nhiều tuần qua, Washington đã gây sức ép để Israel tránh không kích các mục tiêu có thể gây nguy hiểm cho thường dân hoặc phản đối hành vi vi phạm luật quốc tế như tấn công vào trại tị nạn, bệnh viện.
Quan chức Mỹ và Israel nói rằng lực lượng Israel gần đây đã nhắm mục tiêu chính xác hơn, chứng tỏ nỗ lực gây sức ép của Washington có kết quả. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken trong cuộc phỏng vấn tuần trước với PBS ca ngợi nỗ lực hạn chế thương vong dân thường của Tel Aviv, song nói rằng "họ có thể phải làm nhiều hơn nữa".
Cuộc đột kích của Israel vào bệnh viện Al-Shifa ở Gaza, nơi mà Washington và Tel Aviv cáo buộc Hamas đặt cơ sở chỉ huy, phản ánh cách tiếp cận kiềm chế hơn. Israel chỉ tiến hành hoạt động trên mặt đất thay vì tiến hành các đợt không kích, đồng thời đưa nhân viên hỗ trợ vào bệnh viện để giúp đỡ bệnh nhân trong đó.
Dù cách tiếp cận thận trọng này có thể giúp giảm thương vong, Liên Hợp Quốc nói cuộc bao vây bệnh viện đã khiến cơ sở y tế này thành "vùng chết", vì những người bên trong bị hạn chế tiếp cận nguồn nước, nhu yếu phẩm và nhiên liệu.
Israel đã công bố video mà họ mô tả Hamas sử dụng bệnh viện làm nơi ẩn nấp, song chưa đưa ra bằng chứng nào về cơ sở dưới lòng đất của Hamas ở đây.
"Tôi cho rằng bạn sẽ thấy nhiều thông tin hơn trong những ngày tới. Chúng tôi tự tin vào những gì mình đã đưa ra", Jonathan Finer, phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, ngày 19/11 tuyên bố.
Ông Finer cho biết Mỹ muốn đảm bảo rằng Israel phải đảm bảo phần lớn dân thường ở phía bắc Gaza sơ tán xuống miền nam trước khi họ tiến hành giai đoạn tấn công mới.
"Chúng tôi nghĩ rằng các hoạt động quân sự của họ không nên tiếp tục cho đến khi các kế hoạch tác chiến tính đến sự an toàn của những dân thường đó", ông nói.
Các quan chức Mỹ, trong đó có đặc phái viên hàng đầu của Nhà Trắng về Trung Đông Brett McGurk, đã cảnh báo Israel không nên mở mặt trận thứ hai với lực lượng Hezbollah ở biên giới phía bắc giáp Lebanon, khi nhóm vũ trang Hồi giáo này tăng cường các cuộc tấn công vào lãnh thổ Israel. Những cảnh báo đó dường như đã được Israel chú ý.
Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Biden vẫn chưa thể thuyết phục ông Netanyahu chấp nhận ngừng bắn nhân đạo để đàm phán với Hamas thả con tin. Israel đầu tháng này nhất trí ngừng tấn công 4 giờ mỗi ngày ở miền bắc Dải Gaza để người dân có thể rời vùng chiến sự. Các quan chức Mỹ cho biết cuộc đối thoại gần đây giữa lãnh đạo hai nước trở nên căng thẳng hơn, khi ông Netanyahu phản đối thời gian dừng giao tranh lâu hơn.
Giới quan sát cho rằng Mỹ và Israel cũng có thể căng thẳng về tương lai Dải Gaza hậu xung đột. Trong khi cả hai bên đồng ý rằng Israel không nên chiếm đóng Gaza, chính quyền ông Biden cho biết họ muốn đảm bảo dải đất cuối cùng sẽ do một chính quyền của người Palestine điều hành và giữ nguyên vẹn lãnh thổ.
Dù người Israel không muốn quản lý khu vực, chính phủ của ông Netanyahu muốn tạo ra một vùng đệm bên trong Dải Gaza và dọc biên giới Israel hậu xung đột, theo một số quan chức Mỹ và Israel. Một quan chức mô tả vùng đệm là "vùng chết chóc" hay "vùng đất không người", nơi vẫn là một phần Gaza nhưng người Palestine không thể sinh sống.
Hiện chưa rõ chính quyền ông Biden sẽ xem xét đề xuất như vậy ra sao, vì nó vẫn đảm bảo lãnh thổ Gaza nguyên vẹn, song hạn chế quyền tiếp cận của người Palestine.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) ôm Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trên đường băng sân bay Ben Gurion ở Tel Aviv ngày 18/10. Ảnh: AFP
Không chỉ căng thẳng với Israel, ông Biden cũng đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ nội bộ Mỹ. Nhiều bên đã yêu cầu chính phủ Mỹ thúc đẩy Israel ngừng bắn ngay lập tức và cho phép viện trợ vào Dải Gaza.
Đầu tuần trước, hơn 500 người thuộc 40 cơ quan chính phủ Mỹ đã ký thư gửi tới Tổng thống Biden để phản đối ủng hộ dành cho Israel.
"Chúng tôi kêu gọi Tổng thống khẩn trương yêu cầu ngừng bắn, kêu gọi giảm leo thang xung đột hiện tại bằng cách đảm bảo thả con tin Israel và những người Palestine bị giam, khôi phục nguồn cung nước, điện, nhiên liệu và dịch vụ cơ bản, cũng như tăng viện trợ nhân đạo cho Dải Gaza", thư có đoạn.
Bức thư phản ánh bất đồng nội bộ ngày càng tăng về chính sách Israel của chính quyền ông Biden.
Nghị sĩ Dân chủ Rashida Tlaib đầu tháng này chỉ trích chính sách ủng hộ Israel vô điều kiện của ông Biden.
"Thưa Tổng thống, người dân Mỹ không đứng về phía ông trong vấn đề này", Tlaib, người phụ nữ gốc Palestine đầu tiên trong quốc hội Mỹ, nói, thêm rằng bà sẽ không ủng hộ ông Biden trong cuộc bầu cử năm 2024 nếu ông chủ Nhà Trắng không tìm cách đạt được lệnh ngừng bắn lập tức ở Gaza.
Thanh Tâm(Theo WSJ, BBC, ABC News, The Wire)